Iedereen is het hoofdpersonage in de film van zijn leven. In het beste geval beseffen we dat de nevenpersonages die alle anderen zijn zichzelf óók als hoofdrolspeler zien. Daniël beseft dat niet. Voor hem is er dan ook geen enkele reden om aan zelfreflectie te doen: zijn leven loopt op rolletjes.

Moerman lijkt een patent te hebben op hoofdpersonages die antipathieke kwallen zijn, maar die er toch in slagen te blijven boeien. In Niet dat het iets uitmaakt, waarvoor hij de Gouden Uil publieksprijs won, was de hoofdfiguur tegelijk irritant arrogant én extreem charismatisch. In Benny heet het hoofdpersonage Daniël. Hij heeft het allemaal voor elkaar: een knappe vrouw - iets wat hij zelf voortdurend benadrukt - twee dochters, tennis op dinsdag en een dure nieuwe SUV, een 'champagnekleurig schip' waarmee hij door de straten glijdt. Hij is een selfmade man en is daar trots op ook: 'Na jaren op de werf, ik durf weleens te laten vallen dat ik letterlijk onder aan de ladder ben begonnen, had ik in tegenstelling tot vele anderen telkens meer en meer verantwoordelijkheid genomen en gekregen.' Hij voelt zich goed, té goed in zijn vel en zijn leventje: 'Wat heb je het toch lekker voor elkaar, zei ik tegen mezelf. Ik deed een korte roffel met mijn vingers op het tafelblad en liet me achteruit zakken in mijn bureaustoel.' Daniël is het soort man dat 's morgens naar zichzelf knipoogt in de spiegel.

En dan loopt hij zijn oude klasgenoot Benny toevallig tegen het lijf. Dat zet een en ander in beweging. Plots heeft Daniël de zaakjes niet meer in de hand: langzaam maar zeker begint zijn leven af te brokkelen. Dus moet het gezin er even tussenuit en zitten ze samen in de SUV richting vakantiehuisje. Maar daar escaleert alles.

Empathie

Moerman neemt de lezer mee in een koortsachtige paranoia. Je gaat veel - té veel? - lezen in de gebeurtenissen. Hij leidt je vakkundig om de tuin, je gelooft als lezer wat hij wil dat je gelooft, net omdat je meegaat in het perspectief van Daniël. Maar dit boek gaat over de bijrol die we in elkaars leven spelen. En om dat statement kracht bij te zetten, geeft Moerman in korte hoofdstukjes tussendoor het perspectief en de achtergrond van de nevenpersonages, met hun angsten, verlangens, complexiteit en liefde. Een interessant uitgangspunt. En zeer actueel ook, want een gebrek aan inlevingsvermogen lijkt een van de grootste problemen van deze tijd te zijn. In die zin kun je je makkelijk inbeelden dat Daniël voor Trump of Brexit zou stemmen: hij is een man die snel oordeelt, die enkel empathie kan opbrengen voor zijn eigen kleine huiselijke unit van 'mooie, lieve vrouw' en twee bloedjes van kinderen. Hij neemt geen verantwoordelijkheid, schuift de schuld steeds van zich af, en wentelt zich in zijn slachtofferrol. In Daniëls eigen woorden: 'Het is toch waar zeker. Wat denken ze wel. Wie denken ze wel allemaal dat ze zijn.' Een man vol opgekropte woede dus, een antiheld voor deze tijd.

In Benny dwingt Moerman je om de wereld vanuit verschillende perspectieven te zien. Hij daagt je uit om jezelf even uit de hoofdrol te duwen. En dat alles in een filmisch geschreven verhaal dat aan een rotvaart vooruitgaat. 'Op straat reden de auto's nog steeds door elkaar. Allemaal mensen die ergens heen gingen en elkaar kruisten op de weg ernaartoe.'

Polis, 234 blz., 20 €.

Verberg tekst

***

Polis, 237 blz., € 20.

 

Daniël is een gelukzak. Hij heeft een prachtige vrouw en twee al even innemende dochtertjes, woont in een mooi huis in een betere wijk en wanneer hij ’s ochtends in zijn SUV naar de kantoren van de bouwfirma rijdt waar hij van onder is opgeklommen tot de top ziet hij warempel drie gele auto’s op een rij – dat is gewoon driedubbel geluk! Maar op zijn 37e knaagt er iets en op een avond stapt hij zomaar de Florida binnen, een ietwat groezelig café waar ze verschrikkelijke brouwsels aan de man brengen en waar hij tot zijn verbazing zijn oude schoolmakker Benny aantreft. Een kwarteeuw hebben ze elkaar niet gezien, die Daniël de zelfverzekerde en Benny, het kneusje van de klas, maar dat lijkt nu allemaal tot het verleden te behoren. De twee schijnen zelfs vrienden te zullen worden, tot Daniël overmeesterd wordt door paranoia. Wat scheelt er toch met de handrem van zijn auto? Waarom denkt iedereen dat de bouwfirma te koop staat terwijl hij telkens weer uit de lucht valt? Hoe komt het dat onbekenden opeens zoveel over hem weten? En wat heeft zijn dochtertje van elf met internetporno?

Benny is speels en wordt soms hilarisch. Zo gaat Moerman aan de haal met het cliché van de verleidelijke tennisleraar, maar uiteindelijk vraagt hij van zijn lezer toch te veel goodwill om echt te overtuigen.

Verberg tekst

Bert Moermans (Brugge, 1987) komt snel na zijn debuut in 2018, ‘Niet dat het iets uitmaakt’ (Bronzen Uil publieksprijs 2018), met deze meeslepende roman. De hoofdpersoon Daniël leeft een door zelfcontrole gedomineerd leven. Hij maakt carrière in de bouw, heeft alles goed voor elkaar. Hij is zeer ingenomen met zijn mooie vrouw Suzy en zijn twee dochters. Op de dag dat hij daarover enorm tevreden is, stopt hij zijn fonkelnieuwe SUV bij een café om zijn geluk met een biertje te beklinken. Daar ontmoet hij een oude klasgenoot van zijn basisschool: Benny. Een eigenaardig kind, excellerend in onbetekenendheid. Vanaf het moment dat Benny in Daniëls leven terugkomt, ontspoort dit. Zijn dochter van elf jaar wordt op school betrapt op pornokijken. Een gezinsweekend in de natuur eindigt voortijdig, voor Daniël ten slotte dramatisch. Hij ziet in Benny het kwade genius. Moermans sleept de lezer in deze in zeer verzorgde taal geschreven roman onvermijdelijk naar een bijzondere clou: gaat de roman over Daniël of is Benny de hoofdpersoon? Een sterk verhaal met een originele clou. Verberg tekst